sábado, 30 de diciembre de 2023

El vuelo del Tucán

En esta Galicia de nuestras desdichas y afanes hay ciertos endemismos políticos que son como un andacio, un bucle histórico, que puede pasar desapercibido para los más jóvenes y que tiene como trasfondo la renuncia al país de algunos nacidos entre estas cuatro esquinas verdes con vistas al mar.

 Les cuento. Es recurrente y poco ocurrente aquello de nacer y hacerse políticamente en la incubadora gallega y cuando el huevo eclosiona volar a Madrid para hacer vuelo de retorno en comicios electorales. En Madrid ceban el pollo y vuelta con etiqueta de ex alto cargo, a ver si de este modo deslumbra al votante y le rebatiña el voto de la faltriquera. De estos políticos los hay a derecha e izquierda, no se vayan a pensar.

 En este punto y a parte voy a hacer parada y fonda en el furancho de la izquierda, tan noso, ahora que es tiempo de ellos y de primero unos huevos rotos, como la propia izquierda. Y quién los rompe y devora avistándose votaciones para el 18 de febrero de este año 2024 que amanece en nuestra querida tierra gallega?. Sin mayor dilación y entrándole por derecho a la faena, algunos reexpedidos que sin valor probatorio alguno dicen sumar. Una suma que resta y divide, los náufragos que dejo la marea en la playa. Confían en la amnesia política del votante de izquierda.

 Hay una tendencia consolidada en sectores de la izquierda a la autofagia, a devorarse a sí misma, sin esperar a que Cronos haga su trabajo por consunción. Ese tipo de izquierda se divide y multiplica por metástasis ( ahora si, la contradicción) enfermando el cuerpo huesped y sano. 

Advertencia: la mayoría de las denominaciones de confluencias, uniones, reunificaciones y así son escisiones, más bien motivadas por egos y luchas de poder que  por cuestionamientos o contenidos programáticos, que además acostumbran a esconder con bastante maestría. 

En Galicia no es necesario, al contario, añadir más actores a la escena electoral y además a toda prisa. Hay fuerzas en la izquierda que trabajan todo el año y desde muchos años, décadas, en todos los frentes sociales, lingüísticos y políticos, fuerzas con el "centro di gravitá permanente" ( Battiato 😉) en el país, fuerzas soberanistas de izquierda.

 Así que finalmente el tucán devienen en cuco y no derrota a la gaviota. Clase de ornitología política. Y por último sumar no es un tucán, es un ornitorrinco, carne infrecuente en los furanchos.

lunes, 25 de diciembre de 2023

Carlos Oroza

Era por finales de los setenta en Madrid cuando Jorge Cuña, también poeta, interesante la lectura de Moloch, " Tierra, madre, sexo, tumba", hijo del autor de Fabulario Novo, me presentó a Carlos Oroza . Jorge y yo puestos de absenta, Carlos no.

 Evocación de los poetas simbolistas franceses, perorata sobre la relación borrascosa entre Paul Verlaine y Arthur Rimbaud, digresiones o excursus sobre la homosexualidad, que de aquella parecía conducta transgresora. De qué?.Nos respondíamos, de la moral judeocristiana, ingenuamente convencidos, con un aire de autojustificación, a mi parecer actual. Eso de poner más énfasis en la biografía del autor que en su obra, que si éste abusará del alcohol, otro consumiera droguería o era homosexual o el pack al completo y si lo reflejaban en su obra una maravilla. En fin, la literaturas que viene de la vida y no de la literatura, otro tópico literario. 

Walt Wihtman, sus Hojas de Hierba, muy presente en Oroza, la " beat generation", que si Kerouac, Howl ( Aullido) de Ginsberg. Las ediciones de Star Books de algunos de estos títulos y otros del llamado under o contracultura, donde pudimos abrevar nuestra curiosidad algún año antes. Cumplimentadas estas presentaciones matritenses me vengo a los ochentas en Vigo. 

Ahora estamos en el Paraninfo del instituto Santa Irene. El Colegios Oficial de Doctores y Licenciados de Pontevedra, encabezado por el catedrático de filosofía Leonides de Carlos y Ardanaz, organiza unas veladas poéticas. Entre los participantes Carlos Oroza. Nunca antes lo había visto y escuchado sobre un escenario, en un recital, pero si había escuchado recitar en público, por ejemplo en Santiago, París o Madrid. Sorprendente, ni antes ni después igual ni tan siquiera igual a sí mismo, el poema hecho cuerpo, no el cuerpo en el poema, como hacen otros, que por nombrar creen tener un poema materialista.

 Espectacular Oroza, felino, iba y venía por la sala del Paraninfo del Santa Irene con el poema en gesticulación casi acrobática, circense, acompañado de ritmos, atlético y ascético con físico enjuto, enérgico y energético. El poema no era leído, no había papeles, letra, era palabra, respiración pulmonar, exhalación viva como el mismo poeta, las imágenes eran música. La plasticidad de la palabra y la sonoridad, casi poco importaba lo que dijera, eras golpeado sin más. 

A partir de ahí con el transcurrir de los años muchos encuentros y algunos paseos. Los encuentros grupales, fuera en El Capitán, de Jaime o El Eligió, sobre todo en el tiempo de Carlos, aquí en Vigo, o en El Derby en Santiago, en Pontevedra en las  Carabelas, Casa Digna, por As Cobaceiras, o cualquier otro recanto.

Le gustaba el tendido de Sol, no el de Sombra en el paseo, me decía que estaba conectado. Se burlaba de los que él llamaba poetas profesores, decía de ellos que iban en fin de semana a comprarlo cien gramos de amargura para el poema.

 Era un Antroido de los ochenta, Plaza de la Constitución de Vigo, Oroza debía dar el pregón inaugural, nos encontrábamos tomando unos vinos en su compañía, desde el balcón del que fuera consistorio se le reclamaba para el pregón. Oroza entre el gentío ignorando la llamada. Así era por aquéllos años. Además un poeta- rapsoda inmenso. 

Probablemente la última vez que lo ví fue en unas Navidades como éstas, me encontraba en compañía de Gonzalo Álvarez García, delante del Carballo, junto Príncipe. Nos acercamos a saludarle, cruzamos unas palabras, Oroza con el cigarrillo en la mano, Gonzalo junto a él y les saqué una foto con el móvil. No hubo más. Para mí, de Madrid al Carballo, fin de trayecto. 

Actualmente, todos sabemos de la existencia de una Fundación que lleva su nombre en nuestra ciudad viguesa, con una programación anual densa, variada y de calidad, timoneada por Xabier Romero. Carlos Oroza, un importante patrimonio y legado cultural de Vigo, que también se proyecta internacionalmente en unos Premios literarios con su nombre.Un renovado Vigo de vocación trasatlántica con aquellos barcos de pasaje del pasado siglo y ahora barcos imaginarios de versos, rimas y ritmos, versos de ida y vuelta. Oroza, Cabalum, esa manía tipográfica suya de edición horizontal del poema. Verso ancho, decía.

viernes, 22 de diciembre de 2023

La vida en un pañuelo

Tengo una amiga que me hace viajar en el tiempo, resultando que con esto de las redes me muestra sus afectos y desafectos por vías transversales y por puertas traseras me va guiando, así la dimensión temporal muestra elasticidades,  torsiones y distorsiones dejando resquicios e intersticios y que por esos recovecos me voy metiendo, a su pesar a veces. 

El caso es que esa compresión temporal, siguiendo la cadencia de sus caderas que dicen sígueme, no te apartes, tampoco te adelantes, que aquí mando yo, coneja blanca...y blanda pero dura y durable y perdurable. Como Alicia se encoje y crece a capricho. Ora está en un claro boscoso bañándose en luz de luna, tintarella di luna, no lejos del río, que se pone verde, su color, y emite luminiscencias láser de su vientre, patas arriba como Gregorio Samsa.

 Su viaje es al pasado, no al suyo, ella es intemporal y algo ucrónica también, sino al mío, que voy reconociendo con serena inquietud así que avanzo en retroceso. Ella es proteica, no tiene ser ni constitución ni figura, es fenoménica, aparencial, tampoco nombre propio, es innombrable o de cualquiera nombre se sirve, no obstante parece sólo distraerse en las fuentes o en sus proximidades, como el tiempo a veces es alada otras reptante, incluso rampante. El agua metáfora del tiempo. 

No dije nada de su humor, a veces complaciente, otras iracunda y despótica, sin llegar a colérica, entre sus entretenimientos los juegos retóricos y pintar de púrpura los hilos del tiempo. Tirando de esos hilos nos descolgamos al punto en el que se desvela sin mostrarse lo que nos depara el pasado: un Arca y dentro un pañuelo, el mundo en un pañuelo.

jueves, 21 de diciembre de 2023

Carrero voló

Vigo, Paseo de Alfonso, muy cerca la Rua de Santiago, Cafetería Miramar, no la actual Mirador, no, distinta ubicación, un poco más cercana a la Falperra, una mañanas fría, de comienzos del curso 1973-1974. 

Cita con K en clandestidad, entrega de un paquete de propaganda procedente de Santiago de la Liga. Dos meses más tarde, apertura del juicio oral en Madrid contra los dirigentes de CCOO, Marcelino Camacho, cura obrero Paco García Salve, Sartorius y otros, conocido como el 1001.

 En Vigo camino del Santa Irene a recoger las notas, encuentro breve con algunos camaradas con gestos de complicidad. Regreso a casa, en la TV en blanco y negro noticias de una confusa explosión, atribuida en princio a un escape de gas, qué podría haberle costado la vida al presidente del gobierno almirantes Luis Carrero Blanco, en el momento desaparecido.

" Voló, voló, Carrero voló. Nació en la tierra, vivió en el mar, murió en el aire. Quién mató al Almirante", decía la cancioncilla. Sin necesidad de citar a la organización autora, pasó este operativos a la historia como Operación Ogro.

Finales de verano de 1975. París , Dijon, campaña de la vendimia. Movilizaciones contra las condenas a muerte de cinco antifascistas, entre otros, por la dictadura franquistas en el Estado Español.

 Declaraciones de Santiago Carrillo en París contrarias a la penas de muerte y calificándo de terroristas las acciones por las que habían sido condensados, entre ellos dos gallegos vigueses, Xosé Humberto Baena y Sánchez Bravo Solla,  posteriormente fusilados.

 En Francia, con mayor libertad, se encara la discusión sobre la salida del franquismo y el papel de la violencia revolucionaria.  Debate más práctico que teórico. Unos a favor, otros en contra. Debate resuelto por la práctica de la violencia armada de los primeros y del colaboracionismo de los segundos.

 La violencia, una de las líneas divisorias en el espacio de la oposición al franquismo, un asunto muy agitado en los años de la llamada Transición y sus preparatorios.

 Aclaración, no empezó esa llamada Transición con la muerte de Franco, ni tan siquiera en los setenta.

lunes, 18 de diciembre de 2023

Subirachs en Vigo

Echo a caminar por Vigo sin propósito definido, a la anochecida, con tiempo seco y frío, aprovechando una tregua que la lluvia nos dispensa, sin prisas, siguiendo el trazado de dos de las pocas calles llanas de la ciudad, López Mora y Pi y Maragall. 

Me detengo al llegar a la que en tiempos llamaban la acera volada, hoy provisionalmente valllada, en el Paseo de Alfonso. Desde esa ubicación contemplo la Ría, la península y las Islas. Transcurrieron minutos desde la puesta de sol y es ya una visión nocturna con puntitos luminosos en el horizonte frente a mi. 

Continuo el paseo y como siempre en Elduayen, antes de alcanzar la Porta do Sol, acude a mi memoría el recuerdo de la librería Pax, tan íntimamente ligada a mi infancia, sobre todo en horas navideñas. Charles Dickens y su Navidad victoriana, la colección Mis Cuentos de Hadas, versionando a Grimm, Andersen y otros con sus ogros, brujas, princesas rubias y príncipes azules, ondinas y fuentes encantadas. 

Unos pasos más y alcanzo la Porta do Sol a seis días de la Navidad, hoy una plaza remodelada y peatonal, bulliciosa, multitudinaria con profuso lucerío presidido por un gran árbol de metal con variado juego de luz y sonido. 

Vuelve mi memoría de tiempos pasados y noto una sensación extraña, una ausencia de algo muy reciente también, aunque asociado a los años de mi ya lejana infancia. No está General Óptica donde acostumbraba desde hace más de seis décadas, con su excelente servicio. 

Fui un niño estrábico con algo de astigmatismo e hipermetropía, y en compañía de mi madre iba a la óptica, a General Óptica, para hacer un seguimiento en la graduación de las gafas que necesitaba. Por ser un niño el trato del personal era profesional y por añadidura cariñoso. Qué podía haber pasado con General Óptica? Continuo mi paseo por la calle del Príncipe y reaparece milagrosamente en el número diez , magia navideña. No habían ido lejos. Entro, hago una revisión de mis ojos, atendido magníficamente por la optometrista Beatriz, encuentro el trato excelente de toda la vida. En el intercambio de conversación con Beatriz, me comenta que se han traído la piedra de revestimiento interior, ornamental de la óptica, obra del muy relevante arquitecto y artista, total, polifacético Josep María Subirachs, pocos sabrán que tiene obra en Vigo. Un recuerdo también para el oftalmólogo Antón Beiras García, eminente especialista en estrabismo, fallecido a finales de los años sesenta, por cuyas manos pasé en el quirófano en dos ocasiones, cirujano de primer nivel, que atendía en la calle de Policarpo Sanz, a pocos pasos de la General Óptica de entonces y de la actual. Felices fiestas de Navidad 2023.

miércoles, 13 de diciembre de 2023

Fun polo aire, vin polo vento

Fun á taberna do meu compadre, así popularizou A Roda unha cantiga emblemática dese mundo entrañable das baiucas, mesmo onte estiven na compaña de Mayka e Juan Ramón nunha delas, Mesón Bouzas, entre a Gran Vía e o bairro de San Amaro.

 Por estas datas de Nadal noutros tempos asolagábase de cánticos a atmósfera mesta de fumes e cheiros das tabernas, mentres dos bocois abillábanse caldos maiormente do Avía, orixe frecuente dos taberneiros afincados na nosa urbe viguesa. O viño tamén cantareiro nas xerras, cuncas ou palomitas de porcelana branca.

 Pola rua de Santiago ou no Berbes e aledaños os mariñeiros entoaban con moi bo xeito rumbas, habaneras, coa cadencia das ondas do mar, e outros cantes dos chamados de ida e volta, dos mares caribes ou tangos e milongas rioplatenses. Algúns con letras adaptadas ó loubor da beleza da nosa ría, da cidade ou das Illas, o misterioso e sacral araquipélago das Cíes e os seus fantasmagóricos náufragos e moradores feitos de tupida neboa. 

Amoríos e despedidas, La bella Lola,"me dió un abrazo y en aquel lazo creí morir", " En un rancho de cuatreras, chinita yo te conocí " , unha rumba moi animada, ou o canto aos paxariños da Alameda, que durmen ao sol...e para botar un chispun non fai falta claridá...

 Entrándolle ó libro de Salvador Beloso Arenosa " Vigo sus tabernas actuales" toparemos o ecoar deses sons e letras memorables nun percorrido por dezasete tabernas depositarias daqueles tempos que evocamos. É un libro non só vivencial e polo tanto emocional, no que dalgún xeito faise pequeno inventario de viños e variedades de uvas e do taperío e cociña coa que maridan senon que hai un explícito desexo de recoñecimento às estirpes e linaxes daqueles que optaron por Vigo para se asentar e desenvolver o seu negocio, moitos deles do Ribeiro d'Avia, coma di a cantiga. 

Negocios que pricipiaban como tenda bar en moitos casos para evoluir a baiuca ou taberna case sempre fornecidos polos productos da propia horta e da matanza da casa cando era ocasión, como sabemos ben os vigueses, nunha mestura simbiótica campo cidade.

Hai no libro unha descripción casi topográfica e fotográfica, trazada coas letras, das tabernas comprendidas neste volume. Destaco un anexo co refraneiro do viño, e outros ás cantigas e os furanchos. O estilo da escrita ou escritura de Salvador Beloso é sinxelo e directo, comprensible, libre de afectación ou pedantería académica, moi de agradecer. Ten unha tersura suave. 

Se como se lle atribue a Ortega y Gasset a claridade é a cortesía do filósofo, na materia que nos ocupa moito máis. Temos nas mans unha obra conseguida. O libro está anbondosamente ilustrado con imaxes do exterior e interior dos locais reseñados, leva un limiar de Xose Luis Méndez Ferrín e sae publicado pola editora viguesa Agoeiro, nome tamen, según parez, dun illote das Cíes onde se crían moi bos percebes. Parabéns a Salvador Beloso por este novo traballo e Bo Natal dous mil vientetrés, lectores amigas e amigos.

viernes, 8 de diciembre de 2023

Política y Elecciones. Galicia24

Sin mayor preámbulo, de forma un tanto expeditiva, vamos a perimetrar el concepto de Política para la ocasión como la lucha para la obtención del poder de la forma menos competitiva posible y plausible y las elecciones como el ceremonial o liturgia impuesta y necesaria para su obtención. 

A esto habitualmente se le viene denominando democracia, algo que para algunos, por lo de la palabreja, tan indisimuladamente griega, trae causa de la Atenas de Pericles o algo así, aunque aquella fuera una democracia esclavista.

 Pues bien, dejamos a Pericles en su rincón de la historia y nos venimos a la más reciente hemerografía en relación con las pasadas elecciones gallegas del año 2020, reciente en cuanto a la fecha de su celebración y referido a un espacio concreto, las denominadas Mareas.

 Poco se tiene recordado, la memoría acostumbra a ser frágil, es necesario olvidar, pasar página...que aquellas Mareas pasaron en esa Galicia 2020 de más de cuatrocientos mil votos ( 400.000) a cincuenta mil votos (  50.000 ) y en términos de representación en el parlamento de dieciséis diputados ( 16 ) a cero (  0 ).

 Las peleas intestinas de aquellas Mareas, lo que decíamos más arriba de la política como lugar de lucha por el poder, les había supuesto un severo correctivo por parte del electorado. De la embriaguez dionisíaca a la resaca con la boca seca. 

Politilógicamete y sociológicamente quizá mereciera dedicarle algo de tiempo al estudio del caso por su carácter abrupto y un tanto insólito. Los irresponsables de estas Mareas pospusieron su análisis y finalmente declinaron, dejando en orfandad a sus electores.

 Este es el precedente inmediato anterior a las Elecciones que se van a celebrar de forma inminente en este 2024.

 Aquellas Mareas hoy se reformulan en Sumar, una suma que resta y divide, por la gracia de la paradoja a la que nos acostumbra la política del número y el numerito de la política.

 Entrará parte del electorado gallego nuevamente en el trance hipnótico de fórmulas ya testadas y fracasadas? Qué suma y a quién suma Sumar en Galicia en 2024? No más bien divide el voto de izquierdas, restando posibilidades al BNG? 

Las respuestas y sus sinrazones pueden cuadrarse como en un balance contables en la lucha por la supervivencia de unas élites moribundas, en su pelea por el poder en suma, en línea con la acotación circunscrita a la noción de política como lugar de poder, enunciada en el encabezamiento de estas líneas. 

La ley de hierro de las oligarquías.

miércoles, 6 de diciembre de 2023

Europa Confederal. UE

Me pongo a trazar en breves líneas un esbozo del trayecto recorrido por una parte del concepto geográfico de Europa, entendido éste como el espacio comprendido entre el Atlántico y los Urales. 

Tomando como referencia el precedente del Zolverein, área de libre comercio, sin aranceles interiores, en una parte del territorio germano, que fructificó de la mano del ferrocarril en un mercado más integrado, soporte ulterior de una mayor integración política, mutatis mutandis, va a operar décadas después y en otro contexto, tras la segunda guerra mundial, para trazar la urdimbre económica que reconciliase a Francia y Alemania, para posteriormente dotarla de mayor proyección política. 

Esta urdimbre económica se nucleó en torno a los recursos energéticos y siderúrgicos: carbón, acero y energía atómica ( CECA y EURATON). 

Más adelante integraría a una suerte de nuevo Zollverein, el BENELUX ( Bélgica, Nederland o Países Bajos y Luxemburgo). 

Con la incorporación de Italia obtenemos el grupo primigenio de la Europa de los siete o Comunidad Económica Europea ( CEE ), poniendo el énfasis en la economía.

 Así, transcurrido el tiempo, las operaciones comerciales, más allá de medidas de desarme fiscal, precisarán de medidas de centralización monetaria y una moneda única, que llegaría a ser el euro.

Con una única autoridad central monetaria, Banco Central Europeo, los Bancos Centrales de los países miembros, poco más que prestamistas de dinero público son.

 A todo este proceso en décadas le acompaña un movimiento sin precedentes de ampliación. Un primer movimiento hacia el oeste europeo, con la integración en 1986 de España y Portugal.

 Posteriormente hacia el Este europeo, intensificado con la caída de la URSS y el llamado campo socialista, países integrados en el Pacto de Varsovia, algunos en el CAME o COMECON y otros fuera de la esfera de influencia soviética en el espacio europeo, entre estos últimos, Rumanía, Albania o Yugoeslavia. 

Una verdadera Östpolitik bastante imperial y agresiva, no obstante lejos de abarcar todavía el eje Atlántico - Urales, que habría de contar necesariamente con el acuerdo, cuando menos, de Rusia. 

No olvidar que a Estados que fueron soberanos en su día les programaron cargas de profundidad para su voladura, como así aconteció. La resultante de esas voladuras son Estados hoy miembros de la Unión Europea, con alguna excepción como Serbia. 

En este esbozo a uña de caballo, Qué queda del sueño de Europa federal o Confederal pacífica, qué armonice soberanías? Se la puede esperar en un futuro? Con los datos presentes en la mano no lo parece. Europa, de los siete a los veintisiete, si no me queda alguno por el camino, mon amour!

sábado, 28 de octubre de 2023

Xulio Ríos

Estas liñas son de agradecemento e de recoñecemento, non porque eu teña méritos acreditados para dar aval ningún, senón recoñecemento ó seu maxisterio e labourar arreo no eido do pensamento e artellamento dos estudos internacionalistas, aqueles que atinxen as relacións internacionais, pensada esta cosmovisión dende o compromiso insobornable coa Terra. 

Penso na recuperación de figuras como Plácido Castro ou Ramón Lugrís, entre outros, ou efemérides como o recoñecemento pola Sociedade de Nacións, de Galiza como entidade nacional ou as emisións radiofónicas londinenses do citado Plácido Castro.

 Xulio Ríos tamén é figura precursora e principal da sinloxía na Galiza e con maior amplitude mesmo no conxunto das letras hispanas, no xénero do ensaio. E nesto vou facer fincapé. 

O meu primeiro contacto coa sinoloxía foi a remates do verán de 1975 na libraría Le Phenix, no Boulevard Sebastopol en París. Un mega centro do libro chinés en variadas linguas con preponderancia dos textos políticos.

 Pasados moitos anos, a coincidencia que se deu nunha estancia miña en Ávila de toparme co mosteiro dos dominicos, cun museu ou algo así, onde puiden darme con mostras da presenza desta orde relixiosa no chamado extremo oriente, Filipinas e China, quizais nalgún momento rivalizando cos xasuitas, seguramente éstes máis exitosos no seu propósito de introducirse na Cidade Prohibida. 

Outra motivación máis recente é a relación con Aránzazu Luna, aí a sinoloxía xa non é xeopolítica senón literaria e filolóxica.

 O meu agradecemento a Xulio Ríos ven da man de dous encontros, un a comezo do verán con moita calor e outro de hai uns días deste outono asaz chuvento e ventoso, deste en curso 2023 na antiga Cafetería Reka2, no querido bairro das Travesas, moi perto de onde estiver o Colexio de Doutores e Licenciados, que presidiran ao seu tempo, Rufo Pérez, Leonides de Carlos e X. L. Méndez Ferrín, o cal foi ocasión de comentar, así como a proximidade en tempos do cine Disol, onde se proxectaban de cando en vez películas acompañadas de intervencións dos asistentes. 

Neste segundo encontro tivemos ocasión de falar tamén deses temas alcumados de xeopolítica, poño por caso da perestroika ou a glasnost dos tempos das mudanzas na extinta URSS. 

Xulio Ríos, nas duas citas que tivemos, a maiores do seu verbo sapiente, agasalloume con materiais publicados, ben da sua autoría ou contando coa sua colaboración. Debo recordar que nalgunha oportunidade nos meus tempos de radio nas illas empregara algún solto da revista Tempo Exterior. Sen máis, ata próxima. Obrigado Xulio Ríos. 

lunes, 4 de septiembre de 2023

Trotsky en Coyoacán

Estamos en el mes de Agosto y un día 21 de tal mes fallecía en México el revolucionario Lev Bronstein, más conocido como León Trotsky. Fue asesinado con piolet por Ramón Mercader, agente estalinista catalán, bajo identidad falsa.

Aquel hecho tuvo gran repercusión social e incluso trascendencia histórica. Por de pronto decapitaba la Cuarta Internacional, creada en París  apenas dos años antes, en Septiembre de 1.938. Trotsky, su máximo inspirador e impulsor, no había podido asistir, aunque fue el autor de su Programa fundacional, conocido como Programa de Transición.

Dada la relevancia de la figura histórica de Trotsky su muerte puede considerarse un magnicidio. Ramón Mercader tras pasar 20 años en presidio saldrá rumbo a la URSS para acabar sus días en el paraíso cubano.

Transcurridos 77 años de aquellos luctuosos sucesos la URSS implosionó en 1.991 y el culto actual a Stalin lo profesan fundamentalmente sectores ultranacionalistas rusos y eslavos que lo ven como un icono nacional-popular.

Incluso devino estandarte de la nueva versión del espacio geopolítico de Eurasia y es más apreciado por la extrema derecha Nacional -Bolchevique, incluso en la Alemania actual, donde los revisionistas  históricos recuperan la figura de Otto Strasser, denominada izquierda Nacional del Partido Nazi.

Ya en los años veinte planteaban un lebensraum con la pretensión de la anuencia de Stalin. Al fin, en los treinta el Pacto Molotov -Ribbentrop sería la confirmación efímera y fallida de tal propósito a costa al menos de Polonia.

¿Cuál sería hoy la mirada de Trotsky sobre Stalin a los pies de los escombros de la URSS, sobre los resultados de la edificación del socialismo en un sólo país?.

La Historia ha expedido su certificación. El asesinato de Trotsky en Coyoacán además de cruel resultó completamente inútil. El internacionalismo de Trotsky, sino ya proletario, supo al menos columbrar con mayor acuidad el mundo presente que el delirio megalómano de su encarnizado perseguidor.

Librouro

La librería Librouro, en la calle Eduardo Iglesias, tan cerca de Príncipe, pienso que debe ser la decana de las librerías de Vigo. Y además manteniéndose en el mismo emplazamiento original, eso sí, con cambios y ampliaciones de mejora, entre ellas algún piso más y un ascensor. La atención sigue siendo excelente. Hay cosas que afortunadamente no cambian.

 Hice mi entrada por primera vez en Librouro a finales de los sesenta, al poco de su apertura, probablemente con once años, para comprar series filatélicas, a la entrada de la planta baja. Martínez, compañero de mi padre en CONTRASA, encargado de la sección de fletes en la consignataria, me había iniciado en la filatelia con algunos regalos al igual que mi propio padre, naturalmente, procedentes de los barcos de pasaje.

 Ya más adelante, transcurridos algunos años, en mi tiempo de estudiante en el instituto, en los cursos 73-74 y 74-75, tiempo de adolescencia y juventud, frecuenté el trato con Antón Patiño, padre. Pero ya no se trataba de filatelia sino de la adquisición de libros, algunos de ellos proscritos, que no despachaba a cualquiera sino reservadamente en su oficina de trabajo. 

En mi caso mi parentesco con Rufo Pérez, mi destacado activismo estudiantil y político y el ser ya conocido del negocio me acreditaban.

De entre estas adquisiciones proscritas a las que hago mención, reseñaré dos libros. Uno, la llamada "biblia pequena da galeguidade", Sempre en Galiza, de Castelao, Edicións As Burgas, Bos Aires, editada, creo recordar en papel biblia y en un formato de bolsillo bastante reducido, supongo que para mejor burlar los controles a la llegada a la Galicia territorial. 

El otro libro que recuerdo traerme para casa de las manos de Antón Patiño fue el titulado Antoloxía Popular, de Heriberto Bens, heterónimo de Xosé Luís Méndez Ferrín. Libro editado por el Padroado da Cultura Galega, de Montevideo, con capa o portada de Luís Seoane. Creo que en la edición del libro anduvo el que posteriormente sería alcalde de Soutomaior, ya restablecida la democracia, Fernando Pereira.

 Ya a finales de los setenta y aún más tarde hasta comienzos de los noventa la relación con Patiño incluyó también algunos vinos en la Taberna Eligio, próxima a Librouro, también en el mercado del Progreso, todavía más cerca o alguna reunión gastronómica micológica. 

En fecha levemente indeterminada conozco a Nuchi, supongo que en el paso de los setenta a los ochenta, con la que coincido ocasionalmente en esas datas. Actualmente Nuchi sigue trabajando en Librouro.

 Recientemente, en las últimas semanas, andaba a la búsqueda de un libro raro, que creía descatalogado, y gracias a las gestiones que mi amiga Pily Pascual Quintas , siempre eficiente y diligente, hizo con María pude conseguirlo. Desde estas líneas expreso mi gratitud a Pily y María y reitero el buen hacer del buen librero, Librouro.

 Una librería veterana y probablemente, como decía más arriba, decana, negocio local y familiar en quienes merece la pena confiar y como valor añadido el buen trato de todos los empleados y entre ellos destaco a Amparo, por ser junto a Maria, la primera en recibirnos cuando ponemos el pie en Librouro. 

martes, 15 de agosto de 2023

Do Cafetín ao Rías Baixas

Foi no Cafetín, na Alameda de Pontevedra, na compaña de Gonzalo Gómez Rodríguez, Xosé Luis Bóveda, fillo máis vello, coido, de Alexandre, quizais algún outro. Non podo precisar con exactitude o ano pero si podo dicir que previo ao acto de lembranza-homenaxe a Alexandre Bóveda quedaramos no Merlo, porque estaba en obras a praza de Curros Enriquez e os actos trascurriran perto da Igrexa de Santa María e o Palacete dos Mendoza, onde está o Patronato de Turismo Rías Baixas. 

Voltamos ao Cafetín da Alameda pontevedresa e poñémonos a falar do centenario do nacimento de Alexandre que íase cumplir para o 2003 e que actividades desenvolver para a ocasión, pois eu atopábame vivindo en Pontevedra por aquelas datas e podería colaborar naqueles limiares. 

Ano 2003, rexístrase a Asociación Sociocultural Alexandre Bóveda Fuerteventura no órgano correspondente do Goberno de Canarias, contando coa colaboración de Uxío Breogán Diéguez-Cequiel pola Fundación Alexandre Bóveda nalgún papeleo, tras un ano e medio de traballos e xuntanzas preparatorias entre galegos e non galegos na Illa, entre estes últimos, a militante socialista Yerai Armas Martel ou o xornalista colombiano Nestor Raúl Osorio, a primeira doume os contactos iniciais no ambiente político e mediático majorero, mesmo levándome a colaborar por breve tempo nun programa da Sociedad Astronómica de Fuerteventura en Radio Archipiélago.

 Estas relacións debidas a boa amiga Yeray foron moi ben aproveitadas por min, acadando un programa radiofónico propio, Troula, que serviría para pular na difusión e implantación da Asociación Alexandre Bóveda Fuerteventura. Dende estas liñas o meu recoñecemento para Ángel Montañez, director de Radio Archipiélago naquela altura. 

Se falamos do Cafetín da Alameda pontevedresa, agora tórnase imprescindible falar do bar restaurante Rías Baixas, ao que me encamiñou o meu irmán Adolfo, Fito para tódolos amigos, verdadeiro cuartel xeral da nosa asociación e movemento, epicentro de case que todos as nosas xuntanzas, actividades e encontros cotiás. O Rías Baixas, na localidade capitalina portuense, oficialmente Puerto del Rosario, para os máis vellos e enxebres majoreros do lugar, Puerto Cabras. Dicíamos o Rías Baixas portuense, tiña diante súa o Parque Fernando Sagaseta, importante avogado laboralista e político comunista canarión, das Palmas, que defendera a traballadores agrícolas da zafra tomatera. No Rías Baixas coñecín a tantas boas xentes e da miña contorna máis achegada como Fernando López, a sua muller Cristina e fillos Patricia e Rodrigo, Ignacio Yáñez, Joaquín Gayoso, Manolo Piña, ex integrante do grupo musical A Roda, nalgunha ocasión Tito, actual dono do Restaurante Brisas do Mar, no barrio do Charco e moitos máis.

 Foi no Rías nunha noite de moita calor, vendimando copiosamente líquidos áureos da nosa terra na deles que Joaquín Gayoso fíxome a proposta de traer un cruceiro de pedra para a Illa. Chegou é inaugurouse o ano xubilar do 2004, primeiro Ano Santo do milenio. Na illa segue e penso que é o único fora de Galicia que leva o nome de Alexandre Bóveda. 

Foi decisiva a colaboración, produción e seguimento do encargo de don Enrique Velasco, director da Escola de Canteiros de Poio, quen mesmo desplazouse a Fuerteventura a participar na inauguración do insigne e moi ben traballado cruceiro , con mimo e moi variados motivos escultóricos a maiores, fundindo o xacobeo e o isleño. 

Estes serían moi escuetamente os alicerces do nacemento no 2003 da ACB FTV, no centenario, transcorridos vinte anos. O tempo pasa por nós ou nós pasamos polo tempo. Bóveda traspasa o tempo coma unha raiola de luz permanente. 

jueves, 10 de agosto de 2023

Amigo Manolo Rodríguez Nandin

Aqueles anos setenta, de principio a fin, sen desperdicio algún, anos nos que se aceleran as mudanzas sociais e políticas, incubadas na preparatoria década dos sesenta. Algo do que vou relatar é memoria persoal entreverada do propio relato saído dos beizos de Manolo Nandin. 

Dous escenarios, Casa Gazpara, na Praza da Princesa, naqueles días que acompañaba no xantar ao seu sogro o señor José en cadeira de rodas, coas pernas amputadas, a Praza da Constitución tan perto, na que os domingos contra as doce da mañá deica ás dúas puña unha mesa con material do PCE ( m-l ), o Vanguardia Obrera e textos desta editorial, mesmo obras de Josif Stalin.

 A poucos metros, nós, PCPG, coa familia do paseado no trinta e seis Ramón Conde e outros camaradas, situabamos tamén mesa co Nuevo Rumbo e publicacións soviéticas e leninistas. . Anos oitenta. Co tempo Nandin tamén pasaría a ser parte do PCPG. 

Outro escenario a Rúa de Santiago, tan segreda e complexa nos seus afectos. Antes de ter eu consciencia Manolo Nandin traballara na Rúa para Toñito, o dos metálicos ou somieres, tamén propietario e rexente do bar Tapitas, un tipo fabuloso. Pois ben, esto contoumo o propio Nandin, pero puido ser verificado por min nunha visita que lle demos a Toñito, mesmo tivemos alí unha xuntanza política a miña volta das Canarias para Vigo.

 Un tercer escenario de encontro, a contorna da Rúa Progreso, onde moraba, e Príncipe e   Casa Puentes. Todos estes lugares son próximos, definen o Vigo Vello e Centro, por medio Porta do Sol e Castelo de San Sebastián, as andanzas máis cotiás e añosas das nosas vidas migradas.

 Coincidía nestes últimos tempos do meu regreso a Vigo moito con Manolo acompañado do can, sempre afable un aquel retranqueiro, apertando a man dura con forza. Tamén en concentracións e manifas. 

Non esquezo a sua afección ao coleccionismo de pegatinas, asistindo a encontros desta natureza. 

Voume quedar coa  sua asistencia a un acto que organizamos as asociacións No Ollo do Furacán e a Asociación de Eslavos en Galicia, con motivo do centenario da Revolución Rusa. Fora Nas Tapas de José, xa prematuramente desaparecido este local, na Rúa Ecuador. Trala palestra e debate ficamos nunha cea de irmandade. 2017. Nesa ocasión Manolo Nandin deixou constancia e pegada do seu bo humor, serenidade, xenerosidade para os amigos e camaradas e optimismo histórico. Manolo Nandin permanecerá nos pliegues das rúas, das loitas e da nosa memoria cada vez que paseemos, loitemos ou recordemos.

domingo, 30 de julio de 2023

1986: EU e Plataforma Galeguista

Topámonos ás portas do verán de 1986, diante dunhas eleccións xerais para o mes de xuño convocadas por Felipe González, momento fundacional de Izquierda Unida.

 Como pano de fondo para o espazo comunista estatal, ou tamén chamado federal, a sua recomposición nunha fronte electoral e a campaña pola saída da OTAN ( con resultados adversos), onde nos metera o goberno Calvo Sotelo da UCD no 1981 e da que o goberno do PSOE de saída tampouco. 

No que atinxe á Galiza e máis puntualmente á circunscrición de Pontevedra e Vigo a candidatura adopta a denominación legal de " Plataforma Galeguista e da Esquerda Unida", encabezada por Castro Ratón ( Partido Galeguista), Xesús Culebras ( Partido Comunista do Povo Galego) e Carlos Barros (Partidor Comunista de Galicia). A presentación fixérase no Hotel Ciudad de Vigo con nutrida asistencia. 

Engadir que outras forzas políticas de menor entidade compuxeran esta coaligazón : Partido Humanista, moi animosos, Partido Carlista e Federación Progresista, de Ramón Tamames, que contaba na cidade viguesa coa simpatía do arquitecto Xosé Bar Boo. 

A xornada máis destacada da campaña contara coa presencia de Marcelino Camacho en Vigo: unha visita a factoría Citroën á saída do turno de mañan, que contou co agarimo dos traballadores de calquera tendencia sindical, falándolles como vello traballador metalúrxico da Perkins. Á tardiña mitin de Marcelino no Tamberlick, acto dos que eu teña asistido seguramente o máis emotivo, ateigado e vibrante. Nembargantes non se obtivo deputado, claro que o vello loitador da Perkins non se presentaba en circunscrición nengunha galega. 

Pasaron as xerais do 86 e a Plataforma pasou tamén coas eleccións, fican por algún tempo na bisbarra de Vigo duas comisións comarcais alcumadas, política e municipal, esta última para enfrontar ás munipas do ano seguinte, o 87. Vánselle dando forma a uns denominados consellos de barrio de Esquerda Unida e téntase facelo mesmo a nível de empresas, sen moito suceso. 

As duas cuestións de fondo sinaladas máis arriba : a saída da OTAN perdida, aí nos manteñen ; da un unidade e reconstrución comunista nen se fala; da plurinacionalidade do Estado que pretendía a incorporación do Partido Galeguista á Plataforma, se cadra menos.

 Trinta e sete anos transcorridos, 2023, non poucos galegos, mutatis mutandis, voltan confiar en fórmulas electorais parcialmente e remotamente herdeiras destas que comentamos. Suma e segue... 

martes, 25 de julio de 2023

Suma(R) y sigue...

Inicio mi andadura de militante político organizado por aquellas navidades del año 1973 en la Liga Comunista Revolucionaria en la ciudad de Vigo, estableciendo un contacto directo con la organización de Santiago de Compostela a través de la hermana de un compañero del instituto y así poner en marcha el partido en nuestro centro de estudios.

 Vietnamita, spray, cóctel molotov, asambleas, tablas reivindicativas y piquetes de autodefensa. Acción directa. El " Combate" y  los cuadernos o boletines de " Comunismo".

 En los casi cincuenta años transcurridos para acá mucha más política. Quemando etapas. En el año 1984 milito en el PC ( Ignacio Gallego, secretario general ) y consecuencia de la militancia en este partido participo en 1986 en la creación de Izquierda Unida (IU) en el ámbito de la comarca viguesa. 

¿Y qué decir en breves líneas de la campaña y de los resultados electorales de Sumar y la izquierda el pasado día 23 de julio?

Primeramente, el adelanto electoral forzó los tiempos, produciendo una aceleración que impidió la maduración de ciertas condiciones de reflexión y organización, haciendo traumáticas algunas decisiones.

 Segundo, Sumar ( Yolanda Díaz) aparece ya desde la tribuna del Congreso de los Diputados en las sesiones de los plenos de la moción de censura en la que Ramón Tamames se presentaba como candidato, Yolanda Díaz, decimos, aparece como patrocinada o consentida de Pedro Sánchez, en unos turnos parlamentarios inéditos y sorpresivos para la ocasión. Sumar como marca blanca o muleta del presidente y navaja barbera contra Podemos. 

Tercero, la operación antipodemos va tomando nombre: Irene Montero. Empieza la trituradora a hacer su trabajo, a eviscerarla, un trabajo de casquería, sucio para quien lo hace, ejecutora que no podía salir bien parada, tampoco electoralmente.

 Habitualmente el crimen paga a sus sicarios deshaciéndose de ellos a su debido tiempo o arrendándolos a su servicio. Por ejemplo, planchando camisas. 

Y de los resultados electorales. ¿Qué se hubo? 

Primero, Sumar perdió algo más de setecientos mil votos y unos cuantos diputados con respecto a los que tenía Unidas Podemos. No sumó, restó. Fracasó en la cuenta de resultados de los votos y supongo que también en la acción constrictora de Irene Montero y otros dirigentes de Podemos. 

Segundo, de los mensajes de campaña de Yolanda Díaz de presidir el gobierno de su país, pues si, Yololandia.


Finalmente recordar una simple regla aritmética: no suma lo heterogéneo, tres manzanas, dos cerezos, cuatro gatos.. no suman nada, aunque se podrían hacer combinaciones semánticas o paralógicas entre ellas. 

También conviene saber diferenciar entre dirección y sentido. En Física dos fuerzas pueden estar en la misma dirección y tirar en sentido contrario, incluso anulándose las fuerzas. 

Ah! Y se me olvidaba. Además no me gusta la gente desagradecida. Pues eso. 

jueves, 15 de junio de 2023

Vigo con Ferrol

Foto correspondente ao conflicto de ASCON nos oitenta, se ben o artigo fala das movilización de setembro do ano 1972.


Fue la primera consigna que atronó las calles de Vigo de aquel año 1972. No sólo eran voces y el movimiento obrero con su canto coral reivindicativo. También los muros, las octavillas sembradas y hasta en aquellas letrinas llamadas turcas, en las que en cuclillas y haciendo equilibrios, algunos se habían entretenido en dejar insculpida a navaja en las puertas el mencionado grito de indignación obrera y popular… Añadiendo en algunos casos un enigmático UHP, más tarde desvelado como Uníos Hermanos Proletarios, consigna que según parece entonaban los frentepopulistas durante la República. Así lo recordaba mi abuela paterna desde la galería de su casa de la Rúa de Santiago viguesa, reverdeciendo tiempos no tan lejanos, añadiendo la coletilla " que non volva o trinta e seis". 

Mi recuerdo de aquellos días tiene unas localizaciones preferentes concretas, unos escenarios móviles y de cierta contigüidad, en los que se despliegan mis percepciones y primeras ilusiones políticas, sin adherirles fuerte carga valorativa de ucronismo presentista, antes bien de forma casi topográfica, como una sucesión de imágenes en las que el tiempo histórico parecía acelerarse y el mío biográfico también a su compás. 

Tomaré como epicentro generatriz de este breve relato un tanto ficcionado, no es acta notarial, el Paseo de Alfonso XII, más particularmente en la ubicación del Olivo, emblema de nuestra ciudad, y el por nosotros, los vecinos, llamado Chafarís, la fuente y estanque aún existente, frente al mencionado Olivo. 

Es aquí donde los trabajadores procedentes del eje Bouzas- Beiramar, mayoritariamente de los astilleros y alguna conservera, intentaban llegar para posteriormente confluir con los trabajadores también de los astilleros con origen en Teis. Dos astilleros muy movilizados y con gran número de masa obrera eran Barreras y Vulcano, que dinamizaban el conjunto del (MO) movimiento obrero, con líderes carismáticos como Waldino Varela de Vulcano, al que rendimos tributo de gratitud en esta hora de su pasamiento. La hegemonía de CCOO y del PCG era innegable. Aquí debemos enfatizar el papel de las mujeres en aquellos días, dentro y fuera de las fábricas, empresas como Álvarez, Margarita y las dos Pilares cito, o las conserveras eran empleo mayoritariamente femenino. 

Parecía que hubiera órdenes gubernativas de que no debía llegar a producirse el encuentro de ambas columnas en la Porta do Sol. Y ese punto infranqueable para los procedentes de Bouzas era como decimos el Paseo de Alfonso. A partir de ahí se producían las cargas policiales, porra en mano, de los grises, que algunos llamaban la gristapo. Los vehículos de los grises eran en algunos casos en su parte superior de loneta, así yo los recuerdo. En el momento de iniciarse las cargas, que eran cuerpo a cuerpo, si iniciaba la dispersión por una trama laberíntica, en ascenso hacia el monte del Castro o igualmente en ascenso, rodeando el Campo de Granada, o lo que fuera quedando, para intentar llegar a la Porta do Sol o la Telefónica, en algún caso a la Plaza de España y producirse allí nuevos saltos. 

La dispersión de otros se producía en descenso por Pobladores o la Barroca hacia el Berbés y finalmente los había que directamente entraban a la Herrería, poniendo más fácil, quizá, la prosecución de la carga policial por razones obvias. En este punto decir que el comportamiento de las prostitutas fue ejemplar en su mayoría, ocultando como clientes a los trabajadores en sus lugares de oficio. 


Transcurridos unos días llegan a Vigo, según se dice procedentes de Valladolid, unidades de antidisturbios mejor equipadas. Por aquellos días me parecía estar viviendo un movimiento casi insurreccional, sino resultara excesiva la expresión. La ciudad en manos de los trabajadores, la solidaridad era inmensa. ¿Sería esto la HGP (Huelga General Política), que preconizaba el PCE, o su ensayo? Vigo en aquel momento estaba, probablemente, a la cabeza del MO en el Estado y empezaba a hablarse del Septiembre vigués en los medios internacionales. 

La llegada de los antidisturbios en el espacio que nos compete supuso su estacionamiento donde se encuentra la cruz en el Castro y controlar verticalmente, de arriba hacia abajo los movimientos de dispersión, bien iniciados en las cargas del Paseo de Alfonso, bien de aquellos trabajadores llegados por Camelias y enlazar con movimientos rápidos y fluidos con Plaza de España, donde se producían nuevos saltos o cortes de  los trabajadores. 

Cuando el movimiento decline en las calles, no podía sostenerse indefinidamente, surgen las reflexiones. Concluyendo aquellos hechos con elevado número de represaliados, probablemente centenares de despedidos de las empresas y a tres años de la muerte de Franco para esperar que se produjera una amnistía política y laboral, ¿qué nos queda hoy en la intersección de lo personal y colectivo de unas potentes movilizaciones acaecidas hace ya cincuenta años, con cambio de siglo de por medio? 

En cuanto a la dimensión personal una cierta ética de compromiso y compresión hacia el mundo obrero y sus necesidades y preocupaciones, tal vez sin su salida  a las calles arrostrando peligros esto no hubiera estado tan claro, la toma de las calles como lugar de lucha, esto condicionaría  de inmediato las  luchas que habríamos de iniciar los estudiante vigueses en los institutos de enseñanza secundaria. En un sentido más  permanente y actual las huelgas del año 1972 y específicamente del mes de septiembre pueden leerse en la estela de otras que las  precedieron en años anteriores, también en los sesenta y aún antes en condiciones de dictadura,  nos hablan de resistencia democrática en un Vigo que lleva la impronta un tanto borrosa por  las nieblas arrojadas por actitudes y comportamientos de fuerte componente consumista y desmemoriado pero que a poco que se levanten las pústulas de esas heridas de la memoria, que hoy denominamos histórica, aparecen marcando  el sustrato identitario más  profundo  de Vigo, su genealogía y latido obrero. 

Ahí una identidad que merece la pena rescatar para una ciudad más solidaria y viva. Cincuenta años transcurridos, 2022, Vigo con Ferrol y con todos los trabajadores del mundo.

lunes, 29 de mayo de 2023

Foz, Celso Emilio Ferreiro e Vigo

Para María Aranzazu Luna Díaz, partícipe da corrección e normativización do presente libro. 

Vou comentar o libro da autoría de Luís Gonçales Blasco, Foz, que leva por título " Celso Emilio Ferreiro, nacionalista galego", publicado por XERAIS en febreiro do presente ano 2023. 

Con carácter previo farei mención á miña relación con Foz, que arranca de principios do mes de setembro de 1975 en París, no fragor das loitas por salva-la vida de dous galegos e vigueses, tamén amigos, Xosé Humberto Baena Alonso e Sánchez - Bravo, militantes do FRAP, dous vascos e García Sanz, finalmente asasinados. E outros máis a quen se lles conmutaría a pena de morte por diversas condeas de prisión .

 Por esas datas eu acudía ao seu piso no número 8, Impasse Truillot, en Ivry sur Seine, municipalidade colindante con París, mesmo pasei alí a noite boa do 75 na compaña da sua familia e doutros galegos. Foz era o principal impulsor do nacionalismo galego organizado en París, con altas responsabilidades, xa contadas por él mesmo nun imponente volume publicado en Laiovento sobre as relacións exteriores da UPG.

No libro que agora nos ocupa desenvólvese unha tese, explícita, de modo incuestionable, no seu propio título, sobre Celso Emilio Ferreiro. Ésta é: o nacionalismo de CEF, acreditado nunha longa vida e na sua biografía que Foz desenrola neste libro, cun rigor documental e bibliográfico ao que xa nos ten afeitos en anteriores traballos publicados, sen desdeñar algunha cita de carácter oral e por suposto a sua propia experiencia no trato persoal co biografado e outros militantes e persoeiros do nacionalismo galego e da política e cultura en xeral, de tal xeito que tece unha urdime entre a crónica e a biografía. 

O libro percorre unha traxectoria, que inicia nas Mocidades Galeguista de Celanova, a carón de Pepe Velo ata os derradeiros días de CEF. Algunhas xeiras destacables da biografía de Celso correspóndense ou están recollidas nos variados capítulos do libro. 

Así, a sua participación na FMG, o paréntese da guerra, os seus anos en Vigo na posguerra. Outros capítulos do libro reseñables: Celso Emilio e a prehistoria e os comezos da UPG a principios dos anos sesenta, a emigración - exilio ao continente americano a partires de 1966, con destino a Venezuela e a sua relación con Cuba, Buenos Aires e México e con intelectuais como Neira Vilas, Luis Seoane, Luis Soto e outros. 

Celso destaca nas actividades editoriais da UPG en Venezuela, aínda que a sua relación coa Hermandad Gallega de Caracas remata abruptamente coa publicación do poemario "Viaxe ao País dos ananos", que o enfronta a Luís Seoane. 

Xa rematada a xeira americana e trala morte do ditador Franco, CEF concorrera ás eleccións de 1977 ao Senado co PSG de Beiras, non obtendo acta. Nas páxinas que abranguen da 161-166 recóllese o breve paso de Celso polo PSOE, pouco despois morrería, en agosto de 1979. 

Para poñer fin a estas breves notas sobre o presente libro dous apuntes engadidos. Primeiro, no número 128 da Rúa Urzaiz de Vigo hai unha placa que recorda a moradía de Celso na nosa cidade. Conta Foz que Celso traballou de procurador nos tribunais e tamén no sector dos seguros, pasando apuros económicos, consecuencia das suas actividades políticas e culturais. Segundo e derradeiro engadido destes comentos, dicir que Mario Regueira encargouse da adaptación da escrita do libro no galego estándar internacional á norma ILGRAG.

 Nunha liña imaxinaria París - Vigo deixo este libro no andel, ofrecido á vosa lectura. 

martes, 23 de mayo de 2023

Inframunicipalismo y Presidencialismo

Aunque pensando en Vigo y en las elecciones municipales del próximo mes de Mayo las consideraciones siguientes van a tratar más de filosofía política del municipalismo, aunque sumariamente, no así de la legislación vigente en materia local, por tanto se trata de atacar la idea o ideas subyacentes al marco legislativo e institucional regulador.

Éste es presidencialista, en la figura prominente del Alcade, con atribuciones y prerrogativas simbólicas, representativas y de otra consideración, exorbitantes, que le colocan en preeminencia con respecto al Pleno municipal y los vecinos.

El inframunicipalismo y un cierto principio federativo son la clave de lectura del nuevo espacio municipal frente a una concepción y praxis segregada dicotómica centro/periferia.

En su lugar, distritos, barrios, parroquias como células de vecindad tejiendo el tapiz urbano de la ciudad. En Vigo aún tenemos reconocida la Entidad Local Menor de Bembrive. También Bouzas conserva una fisonomía singular, morfológicamente independiente.

La imagen de la Torre Centinela de la Casa do Concello derrumbada para siempre.

En su lugar, concejales de distrito, barrio o parroquia como circunscripciones plurinominales de listas abiertas.

Descentralización completa de dependencias y edificios del poder local.

Recuperación del Campo de Granada y Rúa de Santiago y su entorno y reposición en lo posible a su estado primitivo, con la reconstrucción integral del Castillo de San Sebastián.

En orden a una definición institucional alternativa, una Corporación en la que el Pleno tenga facultades revocatorias( moción de censura) frente al Alcalde y éste haya de serlo por elección directa con poder revocatorio asimismo de los electores. Por tanto, dos listas complementarias en elecciones municipales.

Finalmente hacer memoria vindicativa de los Ayuntamientos preexistentes de Bouzas, Lavadores y Teis, rescatando del olvido la memoria de sus Instituciones.

En resumen, Un Vigo Confederal, conjugando mecanismos de democracia directa y democracia representativa. Esto requiere una nueva pedagogía política para una nueva cultura política. Y desde luego, cambios en la legislación de regimen local. Una cultura política que no dé acogida a cesarismos ni pretorianismos.

La clave está en la tríada de elementos constituída por inframunicipalismo, confederalismo e introducción progresiva de elementos de democracia directa.

lunes, 22 de mayo de 2023

Vigo, Munipas 2015-2019

Estamos a las puertas de las elecciones municipales del 2019. En Vigo hay una constante que opera en un segundo plano de la escena política local y en la que se repara sólo muy incidentalmente por parte de los muy iniciados. Voy a hacer un repaso incompleto de aquellas candidaturas de la izquierda que obteniendo voto no obtuvieron representación en el consistorio.

Hay un electorado de izquierdas en Vigo que nunca se resignó a verse representado por los aparatos de los partidos hegemónicos ni tampoco a permanecer en la invisibilidad o clandestinidad. De él vamos a hablar, siquiera escuetamente, con omisiones que no desvirtuan el propósito divulgativo de esta publicación.

Este repaso será selectivo y al tiempo representativo aunque no exhaustivo.

El recorrrido empieza en la primavera de 1979, primeras elecciones locales, con una floración exuberante de candidaturas en la izquierda, un tanto eruptiva, a modo de sarampión infantil. Su explicación estaba en la emergencia a superficie de aquellos partidos sin legalizar presentados bajo el rebozo de nombres como Frente Democrático de Izquierdas, Frente por la Unidad de los Trabajadores, otras de Unidad Popular y así.

Quiero destacar entre esas opciones una agrupación de electores denominada Galicia Ceibe. Estaba integrada por gentes muy destacadas de nuestra ciudad y de larga trayectoria, en muchos casos, de compromiso opositor al régimen de Franco. Entre otros, Leónides de Carlos y Ardanaz, que la encabezaba, Pousada Covelo, Rufo Pérez, Méndez Ferrín o Castro Pereira. Era una lista mayoritariamente de izquierda independentista. No obtuvo representación.

En las siguientes elecciones municipales de 1983 y 1987 concurren las listas de Candidatura de Unidade Popular y Plataforma Veciñal de Esquerdas, respectivamente, encabezadas por Méndez Ferrín. Tampoco obtienen representación.

A partir de 1987 pierde la suya el Partido Comunista de Galicia, ya reformulado como Esquerda Unida, su último concejal fue Carlos Núñez, incorporándose a la nómina de los votos sin representación en nuestra corporación.

Durante los años ochenta y principios de los noventa Esquerda Galega, con Camilo Nogueira al frente, obtiene representación, que también perderá con posterioridad, para disolverse como partido. Su estilo político se caracterizó por una correosa oposición al sotismo, siempre preocupados por marcar distancia frente al PSOE.

Con la crisis política de comienzos de los noventa en la representación municipal, ejemplificada por el fin del sotismo, forzada la salida por veto de Esquerda Galega del que fuera alcalde durante 12 años, Manoel Soto Ferreiro del PSOE, el gobierno de la izquierda en la ciudad vive las turbulencias de una tensión de alto voltaje entre el alcalde Carlos Príncipe y el BNG. Pero hay otra tensión, en clave interna del PSOE, que aprovecha el conflicto barrial de la planta empacadora en Teis para clavar el piolet en el cráneo de Príncipe.

En todo caso, de la enconada y por momentos dramática lucha por evitar la empacadora, con todas las aristas que se quieran destacar, en la convocatoria de elecciones de 1995 aparece la candidatura Si Teis, barrios con Voz, encabezada por el veterano y curtido militante antifranquista de comienzos de los setenta Alfonso Martínez Jiménez.

Una observación destacable del apoyo a Si Teis es el hecho de que reuniera más votos, en la suma de los obtenidos, fuera de Teis, en el total, que los propios en su feudo natal. Este hecho da para una interesante indagación que sugiere que esa candidatura supo trascender la problemática de la empacadora y de un barrio concreto. La pluralidad del eslogan  barrios con voz conectó y fue un acierto. Nunca una candidatura en Vigo ajena a las estructuras consolidadas del hegemonismo partidario estuvo tan cerca de traducir votos en representación.

En elecciones posteriores también acudiría a la cita Vigo na Esquerda con el activista de la memoria Xabier Moreda, alma y figura de la revista de exquisita factura Tintiman, hoy revista de culto y objeto de deseo de coleccionistas, cuya familia del antiguo Concello de Lavadores fuera severemante represaliada.

En las pasadas y por el momento últimas locales se presentó Gañemos Vigo con Lois Pérez Leira, entre otras ocupaciones, biógrafo de numerosas estampas de la diáspora gallega. Esta candidatura es la última presentada de las que hemos ido reseñando con el hilo argumental de votos sin representación institucional pero que sin duda si son representativas de aquellos que les votaron en su día.

Ahora brota como interrogante en el jardín de la duda, ¿ habrá más primaveras para el voto resiliente en Vigo?. Como vemos antecedentes tenemos dabondo y hay un bramante irrompible que parece asegurarlo o al menos parece premonitorio que suceda, aunque no de ocurrencia cierta. Veremos.

jueves, 16 de marzo de 2023

Moción de censura al Partido Popular

Tras ver y escuchar a jueves 16 de marzo de 2023 la rueda de prensa conjunta de Santiago Abascal, líder de Vox y del economista Ramón Tamames, a propósito de la presentación de la moción de censura al gobierno bipartito presidido por Pedro Sánchez, deduzco de sus declaraciones, que la que voy a denominar a partir de ahora Operación Independiente( Ramón Tamames) es un envite en toda regla al Partido Popular. Y ello porque la razón aducida para justificar las diferencias entre lo que se va avanzando del programa del candidato y el programa menifiesto de Vox.

 En esas diferencias consistiría el espacio de encuentro con el Partido Popular y genéricamente con el llamado constitucionalismo que debiera torcer la voluntad de Pedro Sánchez y llevarle a las urnas en elecciones conjuntas con las municipales y autonómicas del último domingo de mayo. 

Con todo, reconocen los comparecientes la elevadísima improbabilidad de que esto se produzca, mucho menos en una votación final de la moción a mano alzada, como parece va ser en lugar del voto secreto de los diputados. Con todo, el efecto de que cada grupo parlamentario se retrate en sus intervenciones y en sus votos o abstenciones, también en la abstención de intervenir, si esto es reglamentariamente posible, resulta inevitable. 

En consecuencia, la Operación Independiente, consistiría en una operación suma por la derecha dirigida también al votante del Partido Popular, utilizando la tribuna del Congreso de los Diputados como altavoz para las próximas convocatorias electorales, incluidas generales, anticipadas o no. 

En cuanto a los ingredientes o pegamento en expresión de Tamames de su propuesta, básicamente estaría recogida en los artículos 2, del Título Preliminar de la C. E., en el que se afirma la indisoluble unidad de la Nación española ( literalmente), el artículo 3.1. también del Título Preliminar de la C. E., en el que se afirma "El castellano es La lengua oficial del Estado". Y el artículo 1.3, textualmente " La forma política del Estado español es la Monarquía parlamentaria", en lectura conjunta con el Título Segundo de la C. E. " De la Corona".

 En síntesis, las propuestas comunes irán encaminadas a la puesta en valor de la Monarquía, la batalla lingüística en las C. A. con lenguas propias, también denominadas privativas en algún idiolecto político - jurídico, resumido en la prevalencia del derecho estatal de forma extensa y tal vez intensa. Veremos y escucharemos el próximo martes. 

viernes, 20 de enero de 2023

Moncho de Barreras

Me propongo hacer una breve glosa personal de Ramón González Costas, conocido como Moncho de Barreras. Camarada Valentín. Es un recuerdo fragmentario, cosido de momentos sin datación precisa, un tanto aleatorios pero sujetos por algunos pespuntes al azar y coloreados por el carmesí del afecto, no sólo a él sino también a su familia y a una localización concreta, en los contornos de Castreliños , bien poblada de una fronda de antecesores familiares nuestros por vía materna en mi caso y supongo que también de la suya. 

Para mi es en los años setenta, tal vez mediados o un poco antes, el inicio de mi conocimiento de Moncho, previamente alimentado por  un aroma de leyenda, una reciente tradición oral entre los vecinos para los que Ramón era un luchador perseguido y justiciero. Bien acogido entre sus convecinos. 

Aquí traigo al caso lo que me cuentan mis amigos Manuel Torres y su compañera Paloma. Iba a ser detenido Moncho en su propio domicilio y halló refugio o escondite en la casa de un vecino ante las narices de la Brigada Político Social y la Guardia Civil. Este vecino fue Antonio Alonso Ruanova, a la sazón por aquellas fechas, jefe de contabilidad de la Cámara de Comercio de Vigo, padre de Paloma, hecho que ella recuerda de niña. Acreditado queda por su testimonio.

 Hay otra dimensión de Ramón en los años de la reforma política, de perseguido a impulsor solidario con los presos políticos y de la amnistía, así fuera la ACPG o XUGA (cito a Manuel Vilaboa, "Manolo Faro", destacado con Ramón o Urbano Medrano y otros en la organización de estas actividades del movimiento antirrepresivo vigués). Difusor de su propaganda y presente en las concentraciones y saltos en las calles vigusas. 

De los últimos años quiero recordar su colaboración en el libro de Manuel Alonso Macías, al que le presenté, sobre la historia del instituto Santa Irene, en lo tocante a su  pasión por los barcos, compartida con el catedrático de filosofía Leonidas de Carlos, en cuyo apunte biográfico participó . Moncho trajo planos y hablaba como un ingeniero naval y al tiempo carpintero de ribera. Laboralmente hablando Ramón es un intelectual, un pensante de los elementos marinos y un artesano de la construcción de barcos y trabajador que fue de los astilleros Barreras, donde destacó como dirigente obrero en la lucha política y sindical de los astilleros de la Ría de Vigo. Conjuga magistralmente cabeza y manos. 

Así, finalizando estas líneas, Ramón, camarada Valentín, en lo político considero que es táctico y estratega, más lo segundo, camina con luces largas y paso corto, para cubrir las etapas y alcanzar los objetivos.  Es poseedor de una buen oratoria didáctica y una memoria enciclopédica.

 Ramón González Costas, buen sábado de amistades "na Garrida, en Valadares"